Chanson, dat is het woord voor een Frans liedje. Het woord CHANSON betekent
nog meer dan dat: de term CHANSON is uitgegroeid tot een bepaald muziekgenre. Er bestaat geen vaste definitie voor de term: wikipedia noemt het "Franse zangkunst in een poëtisch verhalende vorm." Het woord CHANSON kwam in de Middeleeuwen al voor, de liederen van de troubadours werden zo genoemd. Als een Nederlands lied een sterke tekst heeft en goed neergezet wordt, noemen wij het ook vaak een chanson. In de betekenis van "het betere lied", een "luisterlied". En de "betere zangers" noemen wij ook wel chansonniers.
De Franstalige muziek wordt in Frankrijk beschermd als een soort cultureel erfgoed. De wet van Toubon uit 1996 schrijft namelijk voor dat er bepaalde quota Franstalige muziek gedraaid moeten worden op de radio. Dat heeft tot gevolg dat er veel Franstalige muziek gedraaid wordt en dus ook geluisterd én gemaakt. De Franse muziekindustrie vaart er wel bij. Stelt u zich eens voor dat onze minister van cultuur de radiostations gaat verplichten om 40% van alle gedraaide muziek Nederlandstalig te laten zijn. Hoe zou u dat vinden?
Het gaat bij het Franse chanson vooral om een goede tekst, gecombineerd met een sterke melodie en een goede zich inlevende vertolker. Poëzie op muziek gezet, gezongen verhalen, de chansons zijn van alle tijden. Op het festival Vive la Chanson hoort u deze verhalen op straat. De straatzangers zullen u verrassen met zeer verschillende stijlen. Van Aznavour tot Zaz, van Edith Piaf tot Stromae. De orgeldraaiers zingen soms een oude Valse-Musette, dan weer een jazzy nummer of een geëngageerd gedicht, een operette of een chanson réaliste en zelfs echte Franse rock komt er voorbij. Laat u verrassen door de variëteit van de kleine handdraaiorgels en kom luisteren naar de spannende verhalen van deze eigentijdse troubadours.
De bekende vertolkers van het Franse Chanson zijn soms alleen "interprète" zoals bijvoorbeeld Edith Piaf en Juliette Gréco. De meesten van hen zijn niet alleen vertolker, maar ook tekstschrijver en componist. In Frankrijk word je dan "ACI" genoemd: Auteur-Compositeur-Interprète. Charles Trenet bracht in de jaren '40 en '50 de swing naar Frankrijk toe. Daar is Charles Aznavour mee verder gegaan. Jacques Brel en Barbara en Léo Ferré schreven bijzonder poëtische teksten en zijn ook beroemd voor de interpretatie van hun chansons, de inleving in het vertellen van hun verhaal. Georges Brassens schreef maatschappijkritische chansons die in zijn tijd zelfs gecensureerd werden. Michel Fugain trok in de jaren '70 met een stel hippies rond als een echte troubadour. De chansons die wij in Nederland kennen zijn vooral de chansons uit de gloriejaren '50, '60 en '70. Hieronder een kleine selectie van de grote helden van het chanson. Voor uw plezier kunt u ook een chanson beluisteren door te klikken op de knop eronder. Vive la chanson.
Jacques Brel
Jacques Brel, één van de grootste chansonniers ooit. Scherpe teksten, bijzondere inleving in de verhalen die hij zingt. Zijn beroemdste lied is: ne me quitte pas. Brel is de basis van alles.
Barbara was de eerste grote vrouwelijke ACI auteur compositeur interprète. Haar stem is uniek. Uren studeerde ze op de dictie, op de timing. Haar anti-oorlogslied "Göttingen" bood verzoening tussen Frankrijk en Duitsland. Barbara is een icoon.
Met zijn gitaar, zijn eenvoud en zijn maatschappij-kritische teksten sprak Brassens tot de verbeelding. Zijn liedjes lijken eenvoudig maar zijn dat bepaald niet. Grote held in Frankrijk.
Edith Piaf, la Môme. Zij was als zangeres van de straat geplukt en is heel groot geworden. Haar tragische leven eindigde veel te vroeg. Haar chansons zijn "des chansons réalistes." Haar leven is verfilmd, haar chansons worden nu nog gezongen. Piaf is tijdloos.
Françoise Hardy werd beroemd met haar hit "Tous les garçons et les filles de mon âge" in de jaren '60. Ze is getrouwd met zanger Jacques Dutronc. Hun zoon Thomas Dutronc is ook al een bekende gitarist/zanger.
Juliette Gréco, grote muze van de filosofen in de jaren '60. Met haar zwarte coltrui en lage stem zong ze gedichten en verhalen van beroemde schrijvers. Ze heeft tot op late leeftijd gezongen.
Johnny is een fenomeen. Zeer geliefde zanger en rockster. Begonnen in de jaren '60 met vertaalde Amerikaanse rock & roll hitjes en later heel groot geworden met eigen Franse rock. Je houdt van Johnny of niet.
Zaz is een jonge zangeres die furore heeft gemaakt met haar swingende stem. Ze zingt met alle groten, organiseert haar eigen festival, Zaz zingt oude en nieuwe chansons.
Jean Ferrat is de schrijver en zanger van La Montagne. Hij schreef verhalende chansons, was geëngageerd. Er bestaat een Jean Ferrat Festival in de Ardèche, waar hij gewoond heeft.
Nougaro kwam uit Toulouse en schreef ook over zijn stad, la ville rose. Met zijn zuidelijke accent bracht hij vaak jazzy chansons, met een knipoog naar de oude musette traditie.
Fréhel, zangeres en actrice, zong "des chansons réalistes". Haar eigen leven was net zo tragisch als haar liederen. Iedereen zingt nog "la java bleue".
Maurice Chevalier, acteur en zanger, beroemd geworden in de VS, altijd met zijn hoedje (un canotier) en een strikje. Gentleman. Charmeur. Prachtige oude liedjes.
Deze Belgische chansonnier is ontdekt in de jaren '60. Met zijn hese stemgeluid wist hij de wereld te veroveren. "vous permettez, Monsieur" is een grote hit uit 1964.
Yves Duteil gaat altijd zijn eigen gang. Schrijft mooie verhaaltjes, zingt met zijn aangename rustige stem, ondersteund door zijn gitaar. In 1987 heeft hij een groot succes met "prendre un enfant".
Pierre Perret is een tachtiger nu en is bezig aan zijn afscheidstoernee. Hij is geobsedeerd door taal en door woorden. Zijn teksten zijn ingenieus en worden gewaardeerd in Frankrijk.
Renaud, de geëngageerde volkszanger uit Parijs, met teksten vol argot en volkse uitdrukkingen. Stoere Rock. Anarchisme en alcohol. Renaud is een begrip in Frankrijk. Cult.
Anne Sylvestre, enkele jaren geleden overleden, is een gewaardeerde zangeres in Frankrijk. Bleef autonoom. Kwam op voor vrouwenrechten. In Frankrijk zeer geliefde chansonnière.
Julien Clerc brak door met zijn rol in de Franse versie van "Hair". Werd een idool voor veel meisjes in de jaren '70. Hij bleef liedjes schrijven en albums maken. Hij is nu 76 jaar en zingt nog steeds.
Henri Salvador, die na de oorlog bekendheid kreeg met liedjes van Boris Vian en Michel Legrand, was een grote ster in de jaren '60. Hij ligt begraven op Père-Lachaise.
Frida Boccara heeft één van de mooiste stemmen van Frankrijk. Bekend van het songfestival in 1969 (un jour un enfant). Haar grootste hit in Nederland: cent mille chansons.
Michel Sardou is nu bezig aan zijn laatste toernee. Hij heeft in de jaren '70 grote hits gehad. Les Lacs du Connemara. La maladie d'amour. Une fille aux yeux clairs.
Serge Reggiani was acteur. Hij is pas gaan zingen op latere leeftijd, overgehaald door vrienden, en geholpen door Barbara. Hij zong chansons van Boris Vian en van Moustaki.
Gérard Lenorman was een heel populaire zanger in de jaren '70. Hij heeft zelfs nog eens meegedaan aan het Eurovisie songfestival. Hij had meerdere hits in Nederland.La Balade des gens heureux, voici les clés, Michelle, enzovoort.
Michel Delpech was succesvol in de jaren '60 en '70. Hij is in Nederland bekend van één grote hit maar hij heeft veel meer moois nagelaten. Kent u het lied "chez Laurette"? Een aanrader.